نویسنده

• مهدی موحدی محب

دانشگاه سمنان

چکیده

چکیده
از شرایطی که فقیهان برای عهده‌داری منصب قضا برشمرده‌اند، «اجتهاد» به‌معنای مصطلح آن است هر چند در مقابل، برخی نیز بر این باور نیستند.
این نوشتار ضمن ترجیح قول به عدم لزوم اجتهاد، به نقد دلایل نظریه‌ی لزوم پرداخته، از رهگذر تبیین نظام قضایی ایران و با گذار در ادله‌ی شرعی، دو مطلب را در این خصوص، بنیادی و ضروری می‌داند: «نصب قاضی از سوی مرجع معتبر شرعی» و دیگری «دادرسی مستند به احکام و قوانین حاصل از مسیر درست استنباط»؛ در ادامه به کیفیت تضمین این دو امر در نظام قضایی فعلی پرداخته و از ایرادها و موارد نقص اجرایی نظریه‌ی لزوم سخن می‌گوییم و این‌که با تغییرات بسیاری که در مسأله‌ی دادرسی و قضا رخ داده، پذیرش لوازم چنین نظری لزوم دشوار می‌نماید تا جایی‌که شاید بتوان آن را از مواردی دانست که دچار تبدل در موضوع شده که طبعاً تبدل در حکم را نیز در پی خواهد داشت.
ناگفته پیداست که «ملکه‌ی اجتهاد» در قاضی، فضیلتی انکارناپذیر در راستای اهداف نظام حقوقی اسلام و قانون اساسی بوده، قضات غیرمجتهد نیز باید با فقه و مبانی حقوق اسلام که پشتوانه‌ی نظام قضایی و قوانین فعلی است به‌خوبی آشنا باشند.

کلیدواژه‌ها

• کلیدواژه: اجتهاد
• قاضی
• نظام قضایی
• قانون
• قاضی مجتهد

عنوان مقاله [English]

Ijtihad of the Judge in Iranian Judicial System

نویسنده [English]

• M. Movahedi Moheb

چکیده [English]

Abstract
One of the qualifications for a judge in Islamic legal jurisprudence is ijtihad in its common usage, although some Islamic jurists have opposing views to this.
This article, preferring the views which oppose the necessity of ijtihad for the judge, critiques the view which considers it necessary. By describing the Iranian legal system and reviewing the religious reasons, this study emphasizes two fundamental issues: appointment of the judge by an authoritative legal reference and litigation based on rules and laws derived through a correct procedure of inference. The article goes on to deal with how these two principles are guaranteed in the current legal system and mentions some of the shortcoming and practical problems with the “necessity view”. It asserts that, due to many changes in litigation and judgement procedures, such a prerequisite seems very difficult.
It cannot be denied that ijtihad is a great advantage in line with the goals of Islamic legal system and Iranian constitution. Non-mojtahid judges must also be well familiar with Islamic jurisprudence and the principles of Islamic law, which are the basis of the current legal system and laws.

کلیدواژه‌ها [English]

• ijtihad
• judge
• law
• mojtahid judge
• judicial system