تخصصی
تحلیل فقهی احکام پیمان بلند مدت سیاسی و اقتصادی با دول کافر در جهت خنثی سازی تحریم ها

ظهراب روستا؛ سید مهدی جوکار؛ منصور غریب پور

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 28 اسفند 1402

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.28184.3355

چکیده
  تحریم‌های اقتصادی به مثابه جنگ اقتصادی نظام اسلامی را با چالش مواجه ساخته است. از راهکارهای مؤثر خنثی سازی، انعقاد پیمان های بلند مدت سیاسی و اقتصادی با دول کافری است که خط مشی سیاسی آنها در تقابل با تحریم کنندگان است. مسئله مطروحه این است که موانع فقهی و مجوزات این نوع پیمان ها چیست و در برخورد با هم چگونه تحلیل می شود؟ بررسی توصیفی ...  بیشتر

تخصصی
تحلیل حکم خودکشی در بوته مبانی فقهی و حقوقی

مجتبی غفاری

دوره 15، شماره 31 ، مرداد 1402، ، صفحه 116-138

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.24466.3019

چکیده
  پژوهش حاضر با هدف بررسی فقهی و حقوقی خودکشی در نظام حقوق کیفری ایران،به روش توصیفی و تحلیلی به انجام رسیده است.  فقها، ملاک هایی که برای حرمت خودکشی در نظر گرفته اند علیرغم اشتراکاتی که دارند در برخی موارد، دچار اختلاف نظر شده اند. در این پژوهش، نظرفقیهان در حوزه خودکشی با استفاده از منابع مکتوب ارائه گردیده و سپس مورد تجزیه و تحلیل ...  بیشتر

تخصصی
مطالعه فقهی حقوقی قرارداد حمل و نقل کالای قاچاق و ید متصدّی حمل و نقل بر مال قاچاق

قاسم شفیعی علویجه؛ علی نهادی کاشانی

دوره 15، شماره 31 ، مرداد 1402، ، صفحه 139-168

https://doi.org/10.22075/feqh.2023.29748.3512

چکیده
  قرارداد حمل و نقل، قراردادی است که ما بین متصدّی حمل و نقل و مُرسِل (ارسال کننده کالا) منعقد می‌شود. نوشتار حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که قرارداد حمل و نقل در فرضی که حمل کالا از طریق قاچاق باشد چه وضعیّتی دارد؟ این تحقیق که به روش توصیفی -تحلیلی انجام شده، حاکی از این است که برحسب توافق یا عدم توافق بر امری که از مصادیق قاچاق است، ...  بیشتر

تخصصی
نقش مواد تراریخته در امنیت بهداشتی روابط زوجین از منظر فقه

سیدجواد حسینی خواه؛ اشرف پاک نیت؛ سیف الله صرامی

دوره 15، شماره 31 ، مرداد 1402، ، صفحه 191-216

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.24131.2974

چکیده
  یکی از موضوعات نوظهور، بحث مواد تراریخته و حکم آنها در فقه است که ارتباط مستقیم با بهداشت روابط زوجین دارد. نفقه یکی از حقوق مسلّم زن بر مرد در صورت تمکین و عدم نشوز زن می باشد. یکی از مصادیق نفقه، بحث تغذیه و غذا است که در آیات و روایات به تغذیه سالم توصیه شده است. مواد تراریخته به عنوان یکی از منابع تهیه مواد غذایی در عصر کنونی با توجه ...  بیشتر

تخصصی
واکاوی تعارض لاضرر و لاحرج در اجرای قراردادها در نوسانات اقتصادی

عبدالکریم گل گون؛ هرمز اسدی کوه باد؛ محمد رسول آهنگران

دوره 15، شماره 31 ، مرداد 1402، ، صفحه 217-242

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.24083.2965

چکیده
  تعارض ادله از بدو شکل گیری اصول فقه  به دلیل کاربرد و کارآیی زیادی که در روند استنباط احکام و تفسیر مقرّرات اسلامی و پاسخگویی به حوادث واقعه و حلّ  مسائل مستحدثه داشته است، مورد بحث و توجّه  قرار گرفته است. از جمله در وضعیّت اجتماعی کنونی، قراردادهای اقتصادی متأثّر از نوسانات شدید اقتصادی ناشی از علل و عوامل گوناگون، متعاقدین ...  بیشتر

تخصصی
شیوه‌های جبران ضرر در نقض حریم خصوصی در حقوق ایران و کانادا

علی رفیعی؛ بختیار عباسلو؛ عیسی امینی

دوره 15، شماره 31 ، مرداد 1402، ، صفحه 243-270

https://doi.org/10.22075/feqh.2023.30054.3545

چکیده
  در حقوق ایران و کانادا هرگونه تعرّض به جسم، مال، ارتباطات با اقسام و انواع آنها، اطّلاعات و اسرار، حیثیّت و آبرو، حریم خلوت و منزل، عقاید و آراء و افکار، نوشتار، توسط اشخاص حقیقی و حقوقی ممنوع و نقض حریم خصوصی محسوب می شود. در حقوق ایران موارد نقض حریم خصوصی به صورت گسترده‌ای جرم انگاری شده و مجازات هایی اعمّ از انتظامی و کیفری برای ...  بیشتر

تخصصی
قانونگذاری کیفری در بستر اختلافات فقهی

سیاوش گودرزی؛ محمد ابراهیم شمس ناتری

دوره 15، شماره 30 ، خرداد 1402، ، صفحه 7-32

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.24989.3077

چکیده
  قانونگذاری براساس فقه امامیّه، موجب غنا و استقلال حقوق ما در چند دهه قانونگذاری بوده است. همواره بحث و گفتگو در مورد این که قانونگذاری براساس فقه با چه ضابطه ­ای باید صورت بگیرد، وجود داشته و دارد و نوعاً توجّه بدان سمت بوده که از نظر چه کس یا کسانی تبعیّت شود و به ارائه ضوابط کلّی بسنده شده و در عمل هم معیاری قاطع برای این مسأله مشاهده ...  بیشتر

تخصصی
معیارهای تفکیک اطلاق مقامی و کلامی در تفسیر اراده قانونگذار

حیدر باقری اصل

دوره 15، شماره 30 ، خرداد 1402، ، صفحه 33-56

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.26815.3222

چکیده
  اطلاق مقامی و کلامی، دو اصل از اصول تفسیری ارادة قانونگذار در قلمرو اطلاق و تقیید هستند. اگرچه هر دو اصل مزبور به هنگام شکّ در مراد قانونگذار از اطلاق و تقیید کاربرد دارند ولی بین این دو اصل در اثبات اطلاق و تقیید، تفاوت جدّی وجود دارد. گاهی مشاهده می شود که در تمسّک به اطلاق مقامی و کلامی برای تفسیر ارادة قانونگذار و شارع در قلمرو اطلاق ...  بیشتر

تخصصی
نقدی بر دیدگاه پذیرش اصل حسن ‌نیّت در انعقاد قرارداد در حقوق ایران

سیدعلی خزائی؛ حنانه اللّه مرادی

دوره 15، شماره 30 ، خرداد 1402، ، صفحه 56-80

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.22085.2687

چکیده
  لزوم رعایت حسن‌ نیّت تحت عنوان اصل کلّی الزام‌آوری که در مرحلۀ انعقاد، اجرا یا تفسیر قرارداد، تعهّداتی برای طرفین به وجود آورد به صراحت در حقوق ایران پیش‌بینی نشده است؛ به همین دلیل، سال ‌هاست که در رابطه با جایگاه این اصل در حقوق ایران، اختلاف‌ نظر وجود دارد. برخی حقوقدانان با استناد به ماده 220 قانون مدنی، عرف و عادت در حقوق ما را ...  بیشتر

تخصصی
کاهش اطاله دادرسی در پرتو مدیریّت دادرس بر ادله اثبات دعوا

هدی گوینده؛ ندا بیگدلی آذری؛ وحید پایان

دوره 15، شماره 30 ، خرداد 1402، ، صفحه 81-120

https://doi.org/10.22075/feqh.2023.29723.3510

چکیده
  صرفنظر از پذیرش اهمیت نظام اثبات دعوا توسط دادرس جهت تأمین حقوق و آزادی های شهروندان و تضمین حاکمیّت قانون، موضوع اطاله دادرسی به معنای طولانی شدن نامعقول و نامتعارف جریان رسیدگی به پرونده ها در نظام قضایی تا حدّ بی اثر ساختن حکم، به عنوان یک معضل، قابل انکار نیست که در این میان، مدیریّت دادرس بر ادله اثبات دعوا می تواند نقش چشمگیری ...  بیشتر

تخصصی
عناصر مجرمانه شناور؛ امکان سنجی تحقّق عناصر جرایم زیست محیطی

سحر حاجی بیگی؛ حسن عالی پور؛ بتول پاکزاد

دوره 15، شماره 30 ، خرداد 1402، ، صفحه 121-146

https://doi.org/10.22075/feqh.2023.29738.3511

چکیده
  عنصر مجرمانه شناور، ناظر به استمرار نتیجه مجرمانه و تشدید یا تخفیف آن است. همانند رفتار جرم که به صورت آنی و مستمرّ هر دو محقّق می­شود، برخی از نتایج مجرمانه نیز به صورت آنی یا مستمرّ قابل تحقّق ­بوده و جرایم زیست محیطی عموماً دارای چنین نتایجی­اند؛ با این حال، به جهت پیوستگی نتیجه جرم به ماهیّت و ویژگی ­های موضوع جرم یعنی نمادهای ...  بیشتر

تخصصی
کنکاشی فقهی حقوقی در لزوم مراجعه به حاکم درموضوع ماده 630 قانون تعزیرات اسلامی «بازخوانی ادله روایی حکم قتل در فراش»

مجید قورچی بیگی؛ اعظم مهدوی پور؛ حسین حاجی حسینی

دوره 15، شماره 30 ، خرداد 1402، ، صفحه 147-176

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.23451.2872

چکیده
  قتل در فراش در جایی است که زوج، همسر خود را در حال زنا با اجنبی ببیند و مرتکب قتل یکی از آن دو یا هر دو شود. اصل اوّلی در فقه و حقوق موضوعه این است که اجرای مجازات بر دیگری از طریق مراجعه به محاکم صالحه و توسّط حاکم باشد اما در این مورد، استثناء وجود دارد؛ یعنی قانونگذار در موضوع قتل در فراش، این اختیار را به زوج داده تا در صورت مشاهده زوجه ...  بیشتر

تخصصی
بررسی امکان وقوع اجماع از منظر فقه امامیه

محمد مهدی اسمعیل پور؛ محمد حسن حائری؛ محمد تقی قبولی

دوره 15، شماره 30 ، خرداد 1402، ، صفحه 177-204

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.23628.2897

چکیده
  شاید در نگاه نخست چنین به نظر رسد که بسیاری از فقیهان امامیّه امکان واقع شدن اجماع را امری مسلّم می دانند، در حالی که این امر بستگی به تعریف مورد پذیرش ما از اجماع و مبنای حجیّت آن خواهد داشت. با تعاریف ارائه شده از اجماع بر پایه حسّ، حدس و لطف ، امکان وقوع آن عادتاً امری محال است. از نگاه نگارندگان محال است در اموری که دلیل معتبری از آیات ...  بیشتر

تخصصی
معرفت‌شناسی نظریه توالد ذاتی شهید صدر

محمد حسین صفائی

دوره 15، شماره 30 ، خرداد 1402، ، صفحه 205-232

https://doi.org/10.22075/feqh.2021.23519.2883

چکیده
  در سال‌ های اخیر و با ورود برخی از شاخه‌های فلسفه معاصر (مثل معرفت ‌شناسی) به علوم دینی، لزوم بکارگیری این مبانی جدید در علم و معرفت دینی بیش‌ از پیش مورد توجه قرارگرفته است؛ اگرچه در اصول فقه نیز به ‌عنوان یکی از علوم دینی تا حدودی به توجیه معرفتی پرداخته ‌شده اما این موارد به ‌صورت تفصیلی مورد ارزیابی قرار نگرفته و یا با معرفت شناسی ...  بیشتر

تخصصی
سیر تطوّر آراء و آثار اصولی علّامه فیض کاشانی؛ از تفکّر اصولی تا اخباری

طیبه عارف نیا

دوره 15، شماره 30 ، خرداد 1402، ، صفحه 233-262

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.22914.2811

چکیده
    علامه فیض کاشانی(ره) دانشمندی جامع در علوم معقول و منقول است و همین امر موجب بروز دیدگاه های مختلف نسبت به وی گردیده است.از جمله، علیرغم تصریح وی به اخباری بودن در بسیاری از آثار خود، گروهی با توجه به آثار وی در علوم عقلی و برهانی و نیز روش فقهی وی که گاه به روش اصولیان نزدیک است از اخباری نامیدن وی ابا داشته و به لحاظ دفاع از مقام ...  بیشتر

تخصصی
جایگاه حق و تکلیف در اطلاع رسانی (انطباق مصادیق حقوق موضوعه ایران بر مفاهیم آیات‌الاحکامی قرآن)

مهدی نوریان؛ عابدین مؤمنی

دوره 15، شماره 30 ، خرداد 1402، ، صفحه 263-288

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.21752.2641

چکیده
  پیشرفت جوامع و گستردگی روابط،  ضمن تحول در ابزار ارتباطی و شیوه­ های انتقال پیام، تعاملات شهروندی را  متأثّر نموده است. چنین تحولاتی در کنار نقش قانون در تنظیم روابط و اختلاف اندیشمندان بر اصالت حقّ و تکلیف، ضرورت بخش تبیین موضع در این خصوص است؛ بدین­ رو پژوهش حاضر با روش تحلیل اسنادی و با نگاه فقهی- حقوقی به رسانه، نفس اطّلاع ...  بیشتر

تخصصی
حفظ محیط زیست در پرتو قواعد فقهیّه

محمدرضا نیکنام؛ حمید مسجدسرایی؛ مهدی ذوالفقاری

دوره 15، شماره 30 ، خرداد 1402، ، صفحه 289-320

https://doi.org/10.22075/feqh.2023.29632.3497

چکیده
  محیط زیست، موهبتی خدایی و دارای تأثیرات بسیار مثبت در زندگی انسان است؛ اما دغذغه حفظ محیط زیست تا آنجاست که به تدوین یک نظام حقوقی موسوم به «حقوق محیط زیست» منجرّ شده است که خود ضرورت تحقیق درباره این موضوع حیاتی را ثابت می کند. از سوی دیگر، قواعد و مبانی و عناصر و اهداف این نظام حقوقی نه تنها اثری نامطلوب در باورها و برداشت­ ...  بیشتر

تخصصی
بررسی تطبیقی آثار نظارت قضایی در حقوق ایران و فرانسه

ساجده مهربانی؛ حمیدرضا آدابی؛ جواد طهماسبی؛ بهروز جوانمرد

دوره 15، شماره 30 ، خرداد 1402، ، صفحه 321-346

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.28164.3352

چکیده
  با انتساب اتهام جرم به متّهم، مرجع قضایی برای دسترسی به متّهم و جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متّهم و همچنین حضور به موقع او، دو قرار تأمین و قرار نظارت قضایی را صادر می کند که نوع دوم به نوبه خود دارای آثاری می باشد که مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی، آن را در دو نظام حقوقی ایران و فرانسه مورد کنکاش قرار داده است. یافته ها حاکی از این است ...  بیشتر

تخصصی
رویارویی با بزهکاری مهاجران در سیاست کیفری ایران «داشته‌ها و بایسته‌ها»

فرانک محضری؛ بتول پاکزاد؛ حسن عالی پور؛ مجتبی فرحبخش

دوره 14، شماره 29 ، بهمن 1401، ، صفحه 277-314

https://doi.org/10.22075/feqh.2023.29086.3454

چکیده
  بزهکاری مهاجران و چارچوب مباحث نظری مرتبط با آن همواره موضوع بحث علوم گوناگون از جمله حقوق بر مبنای اصول بنیادین حقوق بشر، حقوق بین‌الملل و مؤلّفه‌های خاصّ از حقوق داخلی بوده است. در این نوشتار، با نگاهی توصیفی تحلیلی رویکرد سیاست ‌های پاسخ‌ دهی جنایی در قبال جرایم مهاجران با استناد به قوانین موجود مورد کنکاش قرار گرفته و در گفتمان ...  بیشتر

تخصصی
تأمّلی در مبانی حقّ بر محیط زیست در اسلام

محمدحسین کاتبی؛ علی پورقصاب امیری؛ احمدرضا بهنیافر

دوره 14، شماره 29 ، بهمن 1401، ، صفحه 315-344

https://doi.org/10.22075/feqh.2022.28521.3387

چکیده
  از منظر اسلام به عنوان یک دین جامع و کامل، میان انسان و طبیعت رابطه وجود دارد. رابطه انسان با طبیعت به گونه ای که او ارزش وجودی خود را به دست آورده و حفظ کند و امین خداوند سبحان باشد، رابطه تسخیری است؛ یعنی تمام طبیعت در اختیار انسان قرار گرفته و مسخّر انسان گردیده است تا از آن به طور معقولی استفاده نماید و آن را تلف و نابود ننماید. این ...  بیشتر

تخصصی
تأمّلی در شرطیّت «هتک حرز» در سرقت حدّی (نقد ماده 268 ق.م.ا.)

سید مجتبی حسین نژاد

دوره 14، شماره 29 ، بهمن 1401، ، صفحه 345-372

https://doi.org/10.22075/feqh.2020.22003.2674

چکیده
  با جستجو در عبارات فقها روشن می­ شود که بسیاری از آنها علاوه بر اعتبار محرز بودن مال مسروقه به عنوان یکی از شرائط مال مسروقه در سرقت مستوجب حدّ، هتک حرز توسط سارق را نیز از جمله شرائط سارق در سرقت مستوجب حدّ دانسته اند. آن دسته از فقهایی هم که متذکّر این شرط در سرقت مستوجب حدّ نشده­اند اصلاً متعرّض هیچگونه نقدی نسبت به سخنان قائلین ...  بیشتر

تخصصی
ماهیّت و اعتبار تعهّد تمدید قرارداد

عباسعلی دارویی

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، ، صفحه 263-286

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.14583.1570

چکیده
  تعهّد تمدید قرارداد، تعهّدی است که به موجب آن، یک طرف یا طرفین عقد متعهّد می شوند که عقد را برای یک دوره دیگر انشاء کنند. این تعهّدات از یک سو، به دلیل آن که ضمن عقد دیگری می آیند و موضوع آن انشای یک عمل حقوقی است شرط فعل هستند. از سوی دیگر، چون به موجب آن طرفین متعهّد می شوند که عقدی را در آینده منعقد کنند نوعی وعده قرارداد می باشند. این ...  بیشتر

تخصصی
ادلّه فقهی قاعده «لا شفاعه فی الحدّ» و امکان سنجی آن در قانون مجازات اسلامی

سیّدمرتضی آقائی؛ رضا دانشورثانی؛ داوود داداش نژاد دلشاد

دوره 11، شماره 21 ، دی 1398، ، صفحه 7-30

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.16222.1803

چکیده
  قلمرو قاعده لا شفاعه فی الحدّ - که مشهور فریقین آن را پذیرفته اند - تنها موردی را شامل می‌ شود که از طریق ادلّه اثباتی، وقوع جرم حدّی نزد حاکم ثابت شده باشد. بر اساس این قاعده، اصل اولیّه عدم شفاعت در حدود است اما در صورت وجود مصلحت ملزمه، نهی از شفاعت به ارشادی بودن نزدیک تر می باشد. محلّ نزاع در این قاعده، شفاعت قبل از اثبات جرم و صدور ...  بیشتر

تخصصی
ماهیّت «اطلاق مقامی» و ادلّه آن

محمد علی راغبی؛ طاهر رجبی النی

دوره 11، شماره 21 ، دی 1398، ، صفحه 61-84

https://doi.org/10.22075/feqh.2018.15030.1622

چکیده
  یکی از مباحثی که می تواند آثار و نتایج زیادی را در فقه و اصول و حقوق داشته باشد موضوع اطلاق مقامی است. فقها، دو تعریف برای اطلاق مقامی ارائه نموده اند که بر اساس تعریف اکثر فقها، چنان چه شارع در یک مقامی، درصدد بیان اجزاء و شرایط باشد و قسمتی از اجزاء و شرایط را بیان کرده و قسمت دیگر را مطرح نکرده باشد از این سکوت شارع - در حالی که در مقام ...  بیشتر

تخصصی
انطباق احکام قضات مقلّد بر فتوا یا قانون

محمدرضا رضوان طلب؛ مسعود جهاندوست دالنجان

دوره 11، شماره 21 ، دی 1398، ، صفحه 84-114

https://doi.org/10.22075/feqh.2019.14881.1592

چکیده
  علیرغم اختلاف در صوَر مشروعیّت بخش به قضاوت شخص مقلّد، این نکته مورد توافق است که وی می تواند در هنگام اضطرار به امر قضاوت بپردازد. حال یکی از پرسش هایی که ممکن است در این بین خودنمائی کند آن است که قاضی مقلّد باید مطابق فتوای چه کسی به اصدار حکم در محاکم قضائی بپردازد؟ از طرف دیگر، با توجه به وجود قانون در جامعه اسلامی، این پرسش می تواند ...  بیشتر